Od 26 lutego 2025 r. obowiązuje podpisana przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę nowelizacja ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz ochronie bezpieczeństwa narodowego, a także regulacje dotyczące Krajowej Administracji Skarbowej i przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa sankcyjna). Nowelizacja ta wprowadza istotne zmiany i nowe obowiązki w dotychczasowych regulacjach sankcyjnych.
Do dotychczasowo obowiązującej wersji ustawy dodano m.in. artykuły 14a-14d.
Na podstawie art. 14a ustawy sankcyjnej, osoby lub podmioty, które dokonują wywozu towarów objętych środkami ograniczającymi Unii Europejskiej ustanowionymi w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę do państw, co do których istnieje ryzyko, że biorą udział w obchodzeniu środków ograniczających lub przewożą te towary w procedurze tranzytu przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi, dołączają do zgłoszenia celnego oświadczenie, w którym oświadczają, że:
- tranzyt przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi stanowi jedynie część trasy przewozu towarów, przy czym początek i koniec tej trasy znajduje się poza terytorium Federacji Rosyjskiej i Białorusi,
- w trakcie przewozu w procedurze tranzytu towarów przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi towary nie będą podlegały odsprzedaży, przetwarzaniu, składowaniu i usługom świadczonym przez podmioty objęte środkami ograniczającymi Unii Europejskiej ustanowionymi w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę,
- miejscem końcowego przeznaczenia towarów jest państwo trzecie inne niż Federacja Rosyjska lub Białoruś
- i podaje dane użytkownika końcowego towarów.
Co istotne, ww. oświadczenie będzie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Co więcej, jeżeli wyniki analizy ryzyka przeprowadzonej przez organ Krajowej Administracji Skarbowej wskazują na wysokie ryzyko obejścia środków ograniczających Unii Europejskiej ustanowionych w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę przez:
- wywóz towarów do państw, co do których istnieje ryzyko, że biorą udział w obchodzeniu środków ograniczających lub
- przewóz w procedurze tranzytu przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi
– naczelnik urzędu celno-skarbowego może zażądać od osoby lub podmiotu, o których mowa w ust. 1, przedłożenia oświadczenia producenta towarów, że podjął działania w celu określenia czy towary będą używane przez użytkowników końcowych w sposób zgodny z warunkami przewidzianymi w przepisach Unii Europejskiej i może te działania udokumentować.
Dodatkowo, w terminie 45 dni od dnia wyprowadzenia towarów poza obszar celny Unii Europejskiej, należy przedłożyć naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokument potwierdzający dokonanie odprawy celnej towarów z państwa przeznaczenia.
Wykaz towarów objętych środkami ograniczającymi (towarów podlegających pod sankcję) znajdziemy w załączniku Va Rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (Dz.U.UE.L.2006.134.1 z późn. zm.). W tym załączniku wskazano towary, tzw. podwójnego zastosowania.
Załącznik ten jest bardzo obszerny i wymienia wiele różnych towarów, m.in.
- kauczuk, opony;
- uszczelki, podkładki;
- słupy i belki z drewna;
- tekstylia i innego rodzaju tkaniny;
- rury, przewody rurowe;
- żeliwo i stal;
- pojemniki z aluminium, gwoździe;
- i wiele innych towarów.
Jednocześnie, ograniczeniom podlega eksport towarów, które będą podlegały operacji tranzytu przez Rosję lub Białoruś bądź, które są eksportowane do „państw, co do których istnieje ryzyko, że biorą udział w obchodzeniu środków ograniczających”. Nie ma przy tym dokładnie zdefiniowanej listy tych jurysdykcji.
Dalsze zmiany w ustawie sankcyjnej wprowadza m.in. art. 14b, gdzie określono, że organy zyskują możliwość, w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów Unii Europejskiej ustanawiających środki ograniczające w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, w zakresie wywozu towarów lub ich przewozu w procedurze tranzytu, dokonania zajęcia towaru i wystąpić o orzeczenie jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa.
Nieprzestrzeganie powyższych regulacji związane jest z sankcjami. Podmioty, które nie przedstawią naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokumentu potwierdzającego dokonanie odprawy celnej towarów z państwa przeznaczenia w terminie, podlegają karze pieniężnej do 500.000,00 zł.
Kolejno, art. 14d ustawy sankcyjnej dotyczy przywozu wprost wskazanej grupy towarów oznaczonych kodem CN 44 (drewno i artykuły z drewna). Takie podmioty będą zobowiązane do przedłożenia organowi celnemu dowodu potwierdzającego państwo pozyskania drewna lub państwo pozyskania drewna wykorzystanego do wytworzenia produktu drewnianego, które zawiera informację o regionie pozyskania drewna w danym państwie, dane dostawcy drewna lub dane wytwórcy produktu drewnianego.
