Wielka reforma podatkowa

Ministerstwo Finansów opublikowało kompleksowy projekt nowelizacji przepisów podatkowych w ramach programu „Polski Ład”. Bardzo obszerny dokument (225 stron) obejmuje wiele zmian w różnych podatkach (PIT, CIT, VAT). Poniżej prezentujemy syntetyczne omówienie najważniejszych z nich.

1. Zasady progresji podatkowej (PIT)

W ramach zmian, dotyczących progresji podatkowej przewiduje się:

• podwyższenie do 30 tys. zł kwoty wolnej od podatku dla podatników rozliczających się według skali podatkowej (nie dotyczy to zatem podatników tzw. podatku liniowego);
• podwyższenie do 120 tys. zł drugiego progu podatkowego;
• wprowadzenie „ulgi dla klasy średniej”. Będzie dotyczyć wyłącznie osób osiągających roczne przychody z tych z umów o pracę w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł. Jest to „quasi” kwota wolna, która ma sztucznie obniżać podstawę wymiaru dla obliczenia składki zdrowotnej dla wskazanych osób.

2. Składka zdrowotna

Projekt zakłada, że składka na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku pracowników i przedsiębiorców opodatkowanych według zasad ogólnych, będzie obliczana od dochodu. Podstawa obliczenia składki nie będzie mogła być niższa niż najniższe wynagrodzenie. Jej wysokość ma wynieść 9%.

Składka zdrowotna ma także dotyczyć przychodów z tytułu członkostwa w zarządzie spółki (w oparciu o tzw. powołanie). Do tej pory nie był to tytuł do obciążenia składką.

Powyższa zmiana oznacza, w praktyce, podwyżkę obciążeń fiskalnych. Części osób podwyżka ta ma być zrekompensowana specjalna ulgą (por. punkt powyżej).

3. Ulgi podatkowe

Projekt przewiduje wprowadzenie lub modyfikację następujących ulg podatkowych:

• ulga B+R (CIT i PIT) – zwiększenie odliczenia wynagrodzeń kosztów pracowniczych;
• ulga na innowacyjnych pracowników (CIT i PIT) – możliwość odliczenia od zaliczek na PIT pracowników i osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych kosztów kwalifikowanych, których podatnik nie odliczył od swojego dochodu w zeznaniu rocznym w ramach odliczenia ulgi B+R;
• IP Box (CIT i PIT) – projekt wprowadza możliwość korzystania, w sposób symultaniczny, z ulgi B+R i rozliczenia IP Box, w szczególności w zakresie odliczania przez podatnika kosztów kwalifikowanych w uldze B+R od dochodu z kwalifikowanych praw w IP Box;
• ulga na prototypy (CIT i PIT) – projekt zakłada wprowadzenie możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów: produkcji próbnej nowego produktu lub kosztów wprowadzenia takiego produktu na rynek. Odliczyć będzie można 30% sumy kosztów: produkcji próbnej nowego produktu i jego wprowadzenia na rynek (do wysokości 10% dochodu z „innych źródeł”/działalności gospodarczej);
• ulga na robotyzację (CIT i PIT) – w ramach ulgi będzie można odliczyć od podstawy opodatkowania kwotę stanowiącą 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych w roku podatkowym na robotyzację, przy czym kwota odliczenia nie może przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych;
• ulga konsolidacyjna (CIT) – wedle propozycji podatnik mógłby odliczyć od dochodu kwoty wydatków na nabycie udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną, do wysokości swojego dochodu podatkowego ze źródła ogólnego, nie więcej jednak niż 250 tys. zł rocznie;
• ulga IPO (CIT) – odliczeniu od dochodu podlegać będą wydatki na dokonanie pierwszej oferty publicznej dotyczącej akcji na rynku regulowanym (wydatki na przygotowanie prospektu emisyjnego, opłaty notarialne, sądowe, skarbowe i giełdowe, a także wydatki na usługi doradztwa prawnego, podatkowego, czy finansowego;
• ulga na inwestycje w ASI (PIT) – wprowadzenie możliwości odliczania od podstawy opodatkowania kwoty stanowiącej 50% wydatków na nabycie (objęcie) udziałów lub akcji alternatywnej spółki inwestycyjnej, albo spółki, w której alternatywna spółka inwestycyjna posiada co najmniej 5% udziałów (akcji) pod warunkiem posiadania takich udziałów (akcji) przez okres co najmniej 2 lat;
• ulga „prowzrostowa” (CIT i PIT) – podatnik mógłby odliczyć od dochodu koszty poniesione w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów, nie więcej jednak niż 1 000 000 zł rocznie (koszty uczestnictwa w targach, działań promocyjno-informacyjnych, dostosowania opakowań, czy przygotowania określonej dokumentacji);
• ulga na terminal płatniczy (CIT i PIT) – odliczeniu podlegać mają wydatki na nabycie terminala płatniczego oraz wydatki związane z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu terminala w roku rozpoczęcia przyjmowanie płatności bezgotówkowych i w roku następnym. Wysokość odliczenia wynosić ma 2,5 tys. zł (podatnicy niefiskalizujący sprzedaży) bądź 1 tys. zł (pozostali);
• ulgi dla podatników uzyskujących przychody z działalności gospodarczej wspierających działalność sportową, kulturalną oraz szkolnictwo wyższe i naukę (CIT i PIT);
• ulga na zabytki (PIT) – możliwość odliczenia od dochodu wydatków na konserwację i restaurację zabytków nieruchomych oraz odpłatne nabycie zabytku nieruchomego lub lokalu w takim budynku. Ulgą objęte będzie, w szczególności, do 50% wydatków z tytułu: wpłat na fundusz remontowy/prac budowlanych wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzonego dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru/ewidencji;
• ulga na powrót (PIT) – adresowana do osób, które zmieniły rezydencję podatkową na polską.

Projekt przewiduje również nową formę opodatkowania przychodów osiąganych ze źródeł położonych za granicą, w szczególności dla podatników zainteresowanych przeniesieniem rezydencji do Polski, dysponujących ponadprzeciętnym poziomem aktywów (HNWI, high net worth individuals).

Szczegółowe rozwiązania w zakresie większości powyższych ulg były przez nas przedstawiane w poprzednich alertach.

4. Niedostateczna kapitalizacja

Do tej pory podatnicy oraz część sądów administracyjnych argumentowało, że limitacja nadwyżki kosztów finansowania dłużnego stosuje się jedynie do nadwyżki ponad 3 mln zł. Innymi słowy, do tej kwoty żadnej limitacji miałoby się nie stosować.

Proponuje się dokonanie zmiany treści tego przepisu i wskazanie wprost, że podatnik zaliczyć może do swoich kosztów uzyskania przychodów nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego w limicie wyznaczonym przez wartość 30% uzyskanego w roku podatkowym EBITDA albo skorzystać może z limitu 3 mln zł. Nie mógłby jednak „łączyć” obu tych limitów i stosować ich jednocześnie.

Zmiana ta będzie zdecydowanie niekorzystna dla podatników.

Dalej, wprowadzony ma zostać przepis, w myśl którego kosztami niepodatkowymi będą koszty finansowania dłużnego uzyskane od podmiotu powiązanego w części, w jakiej zostały one przeznaczone bezpośrednio lub pośrednio na transakcje kapitałowe, w szczególności: nabycie lub objęcie udziałów (akcji), nabycie ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, wniesienie dopłat, podwyższenie kapitału zakładowego, wykup udziałów własnych w celu ich umorzenia.

W praktyce, oznaczałoby to całkowity brak kosztu przy grupowej pożyczce dla celów akwizycji spółek z rynku.

5. „Modernizacja” przepisów o WHT

Zmiany mają na celu stworzenie „docelowego” modelu poboru podatku „u źródła” tak, aby nie było już konieczności odraczania wejścia w życie przepisów.

Propozycje obejmują, w szczególności:

• zawężenie stosowania mechanizmu „WHT refund” (obowiązkowy pobór i zwrot w zakresie należności powyżej 2 mln zł) – do podmiotów powiązanych;
• obecna opinia o stosowaniu zwolnienia stanie się opinią o stosowaniu preferencji i obejmować będzie także preferencje przewidziane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania (tj. obniżone stawki podatku u źródła lub zwolnienie z obowiązku poboru podatku u źródła). Obecnie, wnioskować tylko można, jeśli zwolnienie dotyczy dywidend, odsetek i należności licencyjnych wobec kwalifikowanych podmiotów powiązanych.

Przepisy przewidują niepokojący mechanizm swoistej „reklasyfikacji” podatkowej świadczenia na rzecz podmiotu powiązanego, przekraczającego 2 mln zł. Jeśli świadczenie „bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych” nie zostały zakwalifikowane jako podlegające pod podatek „u źródła”, będzie „reklasyfikowane” na takowe. 

6. „Uszczelnienie” systemu – dochody zagraniczne i rozliczenia kapitałowe

Wśród proponowanych zmian znajdziemy m. in. doprecyzowanie definicji CFC – posiadanie spółki także z podmiotami niepowiązanymi, rozszerzenie katalogu przychodów pasywnych.

Ważną zmianą jest wprowadzenie koncepcji tzw. „przerzucania dochodów” – wskazuje się, że nowe rozwiązania mają przede wszystkim zapobiegać optymalizacjom z wykorzystaniem wartości niematerialnych i prawnych w zagranicznych jurysdykcjach. „Rozwiązaniem” jest wprowadzenie 19% podatku od przerzuconych dochodów. Za przerzucone dochody ma się uznawać koszty poniesione, pośrednio lub bezpośrednio, na rzecz kwalifikowanych podmiotów powiązanych, w szczególności w zakresie należności licencyjnych, kosztów usług niematerialnych, kosztów finansowania dłużnego, czy wynagrodzeń restrukturyzacyjnych. Regulacje stosuje się, jeśli koszty te stanowią co najmniej 3% całości kosztów podatkowych.

Projekt przewiduje także wprowadzenie przepisów ograniczających możliwości zaliczaniu do kosztów podatkowych sztucznych kosztów w związku z wypłatą świadczeń będących tzw. „ukrytą dywidendą”. Kosztem niepodatkowym mają być koszty związane z wykonywaniem świadczeń, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym wspólnikiem. Jako przykłady podaje się, zwłaszcza, płatności niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą, czy transakcje o nierynkowym charakterze. Regulacja ta, w obecnym kształcie, rodzi ryzyka szerokiej interpretacji przez organy podatkowe.

Rozszerzona zostanie definicja polskiego rezydenta – w zakresie faktycznego sprawowania zarządu spółki zagranicznej przez osoby w Polsce. Może to prowadzić do prób kwestionowania zagranicznej rezydencji podatkowej spółek, które stanowią element transgranicznych optymalizacji podatkowych.

7. „Uszczelnienie” systemu – kwestie kosztów i przychodów

Proponuje się wprowadzenie m. in. następujących zmian „uszczelniających”:

• wprowadzenie opodatkowania w PIT przychodów ze zmniejszenia udziału kapitałowego w niebędącej osobą prawną;
• sprzedaż środka trwałego/WNiP po wycofaniu/likwidacji działalności gospodarczej dalej będzie przychodem z tej działalności. Nie znajdzie już zastosowanie zwolnienie, jeżeli sprzedaż nastąpiła w okresie 6 lat po wycofaniu lub likwidacji. Dotyczy np. aut po okresie leasingu;
• w przypadku środków trwałych/WNiP używanych prywatnie, a wprowadzonych potem do działalności gospodarczej, wartością początkową będzie nie wartość „historyczna”, a wartość „rynkowa” z daty wprowadzenia (z reguły niższa);
• wyłączenie z kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych;
• dodatkowe warunki dla neutralności podatkowej wymiany udziałów czy określonych czynności restrukturyzacyjnych;
• wprowadzenie zmian do opodatkowania użytku prywatnego samochodów służbowych – granicą kwoty 250 zł nie będzie pojemność silnika, a moc pojazdu (82 kW). Oznaczać to będzie, w większości, zwiększenie przychodu.

8. „Szara strefa” – sankcja

Pracodawca, który zatrudnia pracowników nielegalnie, będzie miał „przypisany” dodatkowy przychód, stanowiący równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę – za każdy miesiąc takiego zatrudnienia. Pracownik nie będzie podlegał sankcji.

Dodatkowo, kosztem niepodatkowym będzie wartość wynagrodzenia i składek, w wypadku ujawnienia nielegalnego zatrudnienia. Pracodawca ma również w całości ponieść ciężar składek na ubezpieczenie społeczne.

9. Obrót bezgotówkowy

Oprócz opisanej powyżej ulgi podatkowej w PIT zmiany obejmują zwłaszcza:

• zobowiązanie przedsiębiorców do zapewnienia możliwości zapłaty bezgotówkowej;
• ustanowienie górnego progu rozliczeń gotówkowych, po przekroczeniu którego konsument będzie zobowiązany do skorzystania z bezgotówkowych form płatności – 20 tys. zł;
• obniżenie górnego limitu rozliczeń gotówkowych między przedsiębiorcami – 8 tys. zł (uwaga: limit ten ma znaczenie, w szczególności, dla kosztów podatkowych).

10. Stawki ryczałtu od przychodów

Projekt przewiduje obniżenie stawki ryczałtu dla osób wykonujących zawody medyczne do 14% oraz dla niektórych przychodów związanych ze świadczeniem usług w obszarze IT do 12%.

11. Najem/dzierżawa – poza działalnością gospodarczą

Przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, oraz innych umów o podobnym charakterze, zawieranych poza działalnością gospodarczą przez osoby fizyczne ma być opodatkowane wyłącznie opodatkowaniem w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

12. Przesyłanie ksiąg i ewidencji za pomocą środków komunikacji elektronicznej

Projekt zakłada wprowadzenie dla podatników CIT i PIT (działalność gospodarcza) obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych (ewidencji podatkowych) przy użyciu programów komputerowych.

Co istotniejsze, ustawa wprowadzać ma obowiązek ich przesyłania w formie ustrukturyzowanej organom podatkowym:

• miesięcznie/kwartalnie – jeśli zaliczki rozliczane i płacone są w oparciu o bieżący dochód;
• wraz z rocznym zeznaniem podatkowym.

Obowiązek ma wejść w życie od początku 2023 r.

Nie są jeszcze znane konkretne wymogi raportowania, niemniej może być to zmiana o charakterze bardzo istotnym, porównywalna z wprowadzeniem Jednolitego Pliku Kontrolnego.

13. Uproszczenia – ceny transferowe

Projekt przewiduje szereg uproszczeń oraz przepisów doprecyzowujących, w szczególności zaś:

• możliwość dokonania korekty cen transferowych in minus także gdy podatnik otrzymał od kontrahenta dowód księgowy zamiast oświadczenia, nadto zaproponowano rezygnację z obowiązku informowania o dokonaniu korekty w zeznaniu rocznym;
• wydłużenie terminów na sporządzenie lokalnej dokumentacji cen transferowych – do końca dziesiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego;
• zwolnienie z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanych objętych mechanizmem typu safe harbour dla pożyczek, kredytów, obligacji oraz transakcji dotyczących rozliczeń w zakresie tzw. czystego refakturowania;
• wydłużenie z 7 do 14 dni terminu na przedłożenie lokalnej dokumentacji cen transferowych przez podatnika na żądanie organu podatkowego;
• likwidacja oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych jako odrębnego dokumentu i przeniesienie go, w zmienionej treści, do informacji o cenach transferowych (TPR-C/TPR-P).

14. Zmiany w zakresie „estońskiego” CIT

Proponuje się uproszczenie i większą dostępność ryczałtu, zwłaszcza poprzez:

• rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do opodatkowania ryczałtem o komandytowe i komandytowo-akcyjne;
• rezygnację z konieczności ponoszenia określonych nakładów inwestycyjnych jako warunku dla stosowania przepisów o ryczałcie, z zachowaniem możliwości ich ponoszenia w celu skorzystania z preferencyjnej stawki ryczałtu;
• rezygnację z warunku dotyczącego górnego limitu przychodów podatników opodatkowanych ryczałtem;
• uelastycznienie terminów spłaty zobowiązania podatkowego w zakresie tzw. korekty wstępnej, a w niektórych przypadkach również zniesienie obowiązku zapłaty tego zobowiązania;
• przesunięcie momentu opodatkowania dochodów z zysków zatrzymanych wypracowanych w okresie opodatkowania ryczałtem na czas ich faktycznej dystrybucji.

15. Podatkowe Grupy Kapitałowe (PGK)

Projekt przewiduje również uproszczenia w zakresie podatkowych grup kapitałowych (PGK) w CIT, w szczególności zaś:

• obniżenie, z 500 tys. zł do 250 tys. zł przeciętnej wysokości kapitału zakładowego, jaki muszą posiadać spółki tworzące PGK;
• likwidację warunku niedopuszczalności wzajemnych powiązań występujących wśród spółek zależnych tworzących PGK;
• rezygnacja z zasady utraty statusu grupy przy nieosiągnięciu wymaganego progu dochodowości;
• ułatwienia w zakresie zmiany liczby członków PGK;
• opcja rozliczenia przez PGK strat powstałych przed jej zawiązaniem;
• umowa PGK będzie mogła być sporządzona w formie pisemnej, nie zaś aktu notarialnego.

Dzięki tym zmianom znacznie większa ilość podmiotów będzie mogła tworzyć PGK. Dotyczy to zarówno podmiotów mniejszych, jak i należących do grup kapitałowych o rozbudowanej strukturze.

16. Polska Spółka Holdingowa

Preferencje podatkowe obejmują:

• zwolnienie z CIT 95% kwoty dywidend otrzymywanych przez spółkę holdingową od spółek zależnych;
• pełne zwolnienie z CIT zysków ze zbycia udziałów/akcji w spółkach zależnych.

Podstawowym warunkiem skorzystania z preferencji będzie posiadanie przez spółkę holdingową co najmniej 10% udziałów lub akcji w spółce zależnej przez minimum 1 rok. Spółki zależne nie będą mogły posiadać więcej niż 5% udziałów lub akcji w kapitale innej spółki oraz nie będą mogły być wspólnikami spółek osobowych, które nie są podatnikami CIT.

17. Zmiany w zakresie PSI i SSE

Ustawa przewiduje, że zwolnieniem objęte będą jedynie dochody z nowej inwestycji, na terenie określonym w decyzji o wsparciu. Z punktu widzenia inwestorów jest to zmiana niekorzystna, zawężająca.

Wprowadzona ma zostać również „mała” klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania w zakresie SSE i PSI. Należałoby przeanalizować przyjęte sposoby rozliczania zwolnienia podatkowego pod jej kątem.

18. „Abolicja” – przejściowy podatek dochodowy

Rozwiązanie to dotyczyć będzie podatków dochodowych (PIT i CIT). Dotyczyć ma sytuacji uzyskania korzyści podatkowych z możliwym nadużyciem prawa podatkowego (tj. sytuacji zastosowania klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania). Warunkiem skorzystania z rozwiązania będzie zapłata 8% ryczałtu przejściowego. Możliwość składania wniosków przewidziana jest do końca 2022 r.

19. Grupa VAT

Projekt przewiduje wprowadzenie „Grupy VAT”, definiowanej jako „grupę podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowaną jako podatnik podatku.” Grupa będzie jednym podatnikiem VAT. Najważniejsza konsekwencja bycia członkiem takiej grupy to brak opodatkowania czynności wewnątrzgrupowych. Oznacza to mniej obciążeń administracyjnych i lepsze zarządzanie płynnością VAT.

20. VAT – opcja opodatkowania usług finansowych

Proponuje się wprowadzenie możliwości wyboru opodatkowania usług finansowych (m. in. pożyczek, usług bankowych, usług w zakresie instrumentów finansowych) w relacji B2B.

Dzięki temu rozwiązaniu podatnicy będą mogli dokonywać odliczenia podatku naliczonego w tym zakresie. Nie będzie przy tym możliwy selektywny wybór w zakresie zwolnienia – wybierać się będzie rezygnację z całości. Wybór oznacza korzystanie z opodatkowania przez co najmniej dwa lata.

21. Porozumienie inwestycyjne

Ideą tego rozwiązania jest wprowadzenie swoistej umowy, zawieranej między inwestorem a organem podatkowym w sprawie skutków podatkowych planowanej inwestycji na terytorium Polski. Próg wartości inwestycji to 100 mln zł w latach (2022-2024) oraz 50 mln zł (od roku 2025).

Opcja ta jest kierowana jest zarówno do podmiotów krajowych, jak i zagranicznych.

Pojęcie „nowej inwestycji” będzie takie samo jak dla celów inwestowania w ramach Polskiej Strefy Inwestycji (w szczególności inwestycje związane z założeniem nowego zakładu, zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, czy dywersyfikacją produkcji).

Zakres porozumienia obejmować będzie:

• regulacje w zakresie rynkowości stosowanych cen transferowych – analogicznie jak dwustronna umowa APA;
• ocenę, że nie stosować się będzie ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania;
• klasyfikację CN produktów;
• opis i klasyfikację towaru lub usługi oraz właściwą stawkę podatku;
• interpretację przepisów prawa podatkowego w pozostałym zakresie.

Wniosek o zawarcie porozumienia ma podlegać opłacie w wysokości 50 tys. zł. Samo zaś jej zawarcie uzależnione będzie od zapłaty opłaty głównej, zależnej od wartości inwestycji (pomiędzy 100 tys. a 500 tys. zł).