Rok 2024 jest pierwszym rokiem, za który należało będzie rozliczyć „krajowy” podatek minimalny. Skoro zatem zbliża się jego rozliczenie, to warto przybliżyć metodologię wyliczania podatku (art. 24ca Ustawy CIT).
W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy podatnik nie znajduje się na liście wyłączeń z tego podatku.
W praktyce, chodzi tu o następujące podmioty:
- podatników rozpoczynających działalność (do 3 lat od jej rozpoczęcia);
- przedsiębiorstwa finansowe;
- podatników, którzy w danym roku podatkowym uzyskali o 30% mniejsze przychody w stosunku do poprzedniego roku;
- podatników o „prostej” strukturze (własność osób fizycznych, brak posiadania praw w podmiotach zależnych);
- podatników działających w sektorze wydobywania kopalin lub w transporcie międzynarodowym z wykorzystaniem statków morskich lub powietrznych bądź prowadzących działalność leczniczą (wymóg większości pochodzenia przychodów z tej działalności);
- spółki komunalne, podatnicy będący przedsiębiorstwami górniczymi otrzymującymi pomoc publiczną, podatnicy świadczący usługi związane z ochroną zdrowia;
- podmioty postawione w stan upadłości, likwidacji lub objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym;
- podatników wchodzących w skład „grupy”, której łączny poziom rentowności przekracza 2%. Ta „grupa” musi obejmować co najmniej 2 spółki, z których jedna posiada przez cały rok podatkowy (bezpośrednio lub pośrednio) co najmniej 75% akcji/udziałów pozostałych spółek. Ważne: rok podatkowy spółek musi obejmować ten sam okres;
- podatników będących stroną umowy o współdziałanie;
- podatników będących tzw. małymi podatnikami (podatników, których roczne przychody nie przekraczają 2 miliony EUR);
- podatników którzy osiągnęli rentowność w jednym z trzech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy, za który płacony jest minimalny podatek dochodowy, w wysokości co najmniej 2%.
Jeśli podatnik nie podlega żadnemu z tych wyłączeń, to wówczas trzeba ocenić, czy podatnik spełnił warunki dla objęcia tym podatkiem – podatek ten płacą podmioty, które:
- poniosły stratę (ze źródła przychodów innych niż kapitałowe) albo
- osiągnęły rentowność (tj. udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach innych niż z zysków kapitałowych) w wysokości nie większej niż 2%.
Co ważne, dla celów obliczenia straty/rentowności należy wyłączyć wynik na określonych transakcjach:
- zaliczonych w roku podatkowym do kosztów podatkowych kosztów wynikających z nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
- przychodów oraz kosztów podatkowych bezpośrednio lub pośrednio związanych z tymi przychodami w zakresie transakcją, jeżeli cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych (tu chodzi o specyficzne sytuacje jak sprzedaż energii elektrycznej);
- zaliczonych w roku podatkowym do kosztów podatkowych opłat ustalonych w umowie leasingu (w tym w zakresie leasingu finansowego);
- przychodów oraz kosztów podatkowych bezpośrednio związanych z tymi przychodami z tytułu zbycia wierzytelności na rzecz podmiotu będącego instytucją finansową, której podstawowym przedmiotem działalności jest świadczenie usług finansowych polegających na odpłatnym nabywaniu od wierzyciela wierzytelności powstałych w wyniku zawarcia umowy sprzedaży towarów lub usług pomiędzy tym wierzycielem a dłużnikiem (np. faktoring);
- wzroście kosztów podatkowych z tytułu zakupu energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego (rok do roku);
- przychodów oraz kosztów podatkowych odpowiadających wysokości podatku akcyzowego, podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej oraz opłaty emisyjnej;
- zaliczonej odpowiednio do przychodów lub kosztów podatkowych kwoty podatku akcyzowego zawartego w cenie wyrobów akcyzowych kupowanych i sprzedanych przez podatnika dokonującego obrotu tymi wyrobami;
- 20% wartości kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne oraz wpłat do PPK.
Jeśli – po takich obliczeniach – okazuje się, że podatnik nie podlega pod regulacje podatku minimalnego, to oznacza to brak dalszych obowiązków.
Jeśli jednak podatnik objęty jest zakresem tych obowiązków, wówczas należy ustalić podstawę opodatkowania.
Podstawa opodatkowania to suma następujących elementów:
- 1,5% wartości przychodów podatnika (ze źródła przychodów innych niż kapitałowe) oraz
- kwota poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych z podatnikiem kosztów finansowania dłużnego, przekraczających wartość 30% tzw. „podatkowej EBITDA” (jak w zakresie niedostatecznej kapitalizacji) oraz
- kwota poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych z podatnikiem kosztów usług/praw niematerialnych (usługi doradcze, licencje itp.), przekraczających wartość 3 mln PLN plus 5% tzw. „podatkowej EBITDA”.
W 2024 r. możliwe będzie wybranie innej podstawy opodatkowania – 3% wartości przychodów (ze źródła przychodów innych niż kapitałowe).
Wartość podstawy opodatkowania może być pomniejszona m. in. o wybrane odliczenia i ulgi podatkowe, przychody zwolnione SSE/PSI, przychody z tytułu ww. zbycia wierzytelności.
Stawka podatku minimalnego wynosi 10%.
Jeśli oprócz podatku minimalnego podatnik ma obowiązek zapłaty „standardowego” CIT, wówczas podatek minimalny jest pomniejszany o „standardowy” CIT. Kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy podatku minimalnego można odliczyć w kolejnych 3 latach od „standardowego” CIT.
