Dziś prezentujemy Państwu dwa bardzo istotne orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z mijającego tygodnia.
Wsteczne obniżenie stawek amortyzacyjnych
Podatnik (spółka) posiadał szereg środków trwałych, amortyzowanych liniowo. Z uwagi na ponoszone straty podatkowe spółka rozważała możliwość obniżenia stawek amortyzacyjnych również za lata wcześniejsze, z uwzględnieniem okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych.
Spółka zadała Dyrektorowi KIS pytanie, czy w trakcie roku podatkowego może „wstecznie” obniżyć stawki amortyzacji podatkowej – za okresy nieprzedawnione?
Zdaniem podatnika, art. 16i ust. 5 Ustawy CIT daje taką możliwość.
Organ nie zgodził się z takim stanowiskiem, argumentując, że obniżać można jedynie „na bieżąco”.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie interpretację uchylił. WSA wskazał, że z językowego brzmienia przepisu wynika, że podatnicy mogą obniżyć stosowane stawki zaczynając od miesiąca (rozliczenia za ten miesiąc) – rozumianego jako punkt w czasie – w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ich ewidencji lub od pierwszego miesiąca któregokolwiek z następnych lat podatkowych. Nie jest to jednak tożsame z kwestią „technicznej” decyzji o zmianie stawek, ani tez nie wprowadza zasady, że skutki takiej operacji mogą być tylko przyszłe.
Rozstrzygnięcie to podtrzymał NSA.
NSA zgodził się z poglądami WSA w zakresie wykładni językowej przepisu. Sąd II instancji zaakcentował też, że celem wprowadzenia tego przepisu (co wynikało z uzasadnienia ustawy nowelizującej) było wprowadzenie elastyczności, dzięki której podatnicy mogą lepiej odnosić te wartości do działalności przedsiębiorstwa.
NSA podkreślił przy tym, że stanowisko takie znajduje odzwierciedlenie w (nielicznym jeszcze) orzecznictwie. Możemy zatem spodziewać się kształtowania pewnej linii orzeczniczej.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2022 r., sygn. akt II FSK 1413/19
Przedawnienie – brak przychodu w PIT
Podatniczka nie prowadziła działalności gospodarczej. Podatniczka posiadała dług wobec funduszu inwestycyjnego. Jednakże, z uwagi na przedawnienie, sądy oddaliły jego powództwo. Fundusz wystawił podatniczce PIT-8C z tytułu przedawnienia tej wierzytelności.
Podatniczka zadała Dyrektorowi KIS pytanie, czy było to działanie poprawne, jeżeli po jej stronie Wnioskodawczyni nie nastąpiło trwałe przysporzenie majątkowe (brak dochodu podlegającego opodatkowaniu PIT)?
Zdaniem podatniczki przedawnienie wierzytelności nie jest tożsame z umorzeniem wierzytelności – roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Zatem nie nastąpiło tu trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu PIT.
Dyrektor KIS uznał, że gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Skutki finansowe przedawnienia są zatem, takie same jak przy jego umorzeniu, zatem następuje tu realne przysporzenie majątkowe, które powinno podlegać PIT.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie skargę podatniczki oddalił.
WSA podkreślił, że na skutek przedawnienia podatniczka uzyskała korzyść majątkową o charakterze bezzwrotnym, co powoduje powstanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 Ustawy PIT. Sąd I instancji odwołał się również do analogicznych wyroków innych WSA.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok oraz skarżoną interpretację.
NSA podkreślił, że z cywilnoprawnego punktu widzenia przedawnienie oznacza, w praktyce, brak ochrony prawnej roszczenia dla wierzyciela (możliwość podniesienia zarzutu przedawnienia). Jednakże, nie oznacza to że dłużnik nie ma obowiązku wykonania świadczenia. Obowiązek pozostaje aktualny. Jest to istotna różnica pomiędzy zobowiązaniami cywilnoprawnymi a podatkowymi – należy tu zaś kontekst cywilnoprawny uwzględniać.
Dalej, skoro zobowiązanie nie wygasa, to nie ma tu realnej i definitywnej korzyści majątkowej, a to immamentna cecha przychodu w PIT. Skoro zaś dłużnik nie ma żadnego przysporzenia, to tym bardziej nie ma ono charakteru trwałego i definitywnego.
NSA powołał się tu na swoje wcześniejsze orzeczenie (z dnia 27 maja 2021 r., sygn. akt II FSK 3519/18) podkreślając jednocześnie, że przeciwne wyroki WSA są przez NSA uchylane.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lutego 2022 r., sygn. akt II FSK 1256/19
