16 czerwca br. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Określa ono, iż z dniem 1 lipca br. odwołuje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. To wyczekiwane od dłuższego okresu Rozporządzenie oznacza dla przedsiębiorców powrót szeregu obowiązków sprawozdawczych, wielu obowiązujących przed pandemią zasad oraz rozpoczęcie biegu przepisów zawieszonych w okresie walki z wirusem Covid-19.
Powyższe zmiany wynikają z faktu, iż do stanu zagrożenia epidemicznego odwoływały się w dużej mierze tzw. „specustawy”, tj. ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: Ustawa Covid) oraz ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 (dalej jako: Ustawa Sars). Zawieszały one lub odraczały w czasie wiele obowiązków sprawozdawczo – administracyjnych oraz zawieszały bieg przepisów dla podmiotów gospodarczych na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego. W momencie jego odwołania zawieszone regulacje ponownie stają się obowiązującymi.
Certyfikaty rezydencji „po staremu”
W czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego, w związku z dokonywanymi transakcjami z nierezydentami, obowiązywały następujące zasady w zakresie certyfikatów rezydencji:
- w przypadku certyfikatu rezydencji niezawierającego okresu jego ważności, w odniesieniu do którego okres kolejnych dwunastu miesięcy upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, płatnik przy poborze podatku uwzględnia ten certyfikat przez okres obowiązywania tych stanów oraz przez okres 2 miesięcy po ich odwołaniu;
- w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu, miejsce zamieszkania i siedziby podatnika dla celów podatkowych może być potwierdzone kopią certyfikatu rezydencji, jeżeli informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym.
- w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu warunek uzyskania przez płatnika certyfikatu rezydencji od podatnika uważa się za spełniony także w przypadku, gdy płatnik posiada certyfikat rezydencji tego podatnika obejmujący 2019 r. lub 2020 r. oraz oświadczenie podatnika co do aktualności danych w nim zawartych.
Punkty 1. i 3. od 1 września br. tracą moc i w zakresie w nich omawianym należy stosować przepisy ogólne. Innymi słowy, certyfikat rezydencji, zgodnie z którym miejsce siedziby podatnika dla celów podatkowych zostało udokumentowane niezawierającym okresu jego ważności, płatnik przy poborze podatku uwzględnia ten certyfikat przez okres kolejnych dwunastu miesięcy od dnia jego wydania.
W zakresie pkt 2. mówiącego o możliwości korzystania z kopii certyfikatów rezydencji pod pewnymi warunkami należy wskazać, iż regulacja ta została wprowadzona bezpośrednio do ustaw podatkowych, tym samym, zakończenie okresu pandemicznego nie wpłynie na to uprawnienie.
Podstawa prawna: art. 31ya Ustawy Covid.
Wracają schematy podatkowe
Na podstawie Ustawy Covid zawieszono do 30. dnia następującego po ustaniu okresu trwania stanu zagrożenia epidemicznego konieczność raportowania krajowych schematów podatkowych. Tym samym, w związku z odwołaniem tego stanu, od 1 lipca br. zawieszenie terminów raportowania schematów podatkowych krajowych przestanie obowiązywać.
O jakich obowiązkach należy pamiętać? Termin na zgłoszenie schematu podatkowego potrwa do 30 sierpnia br. dla schematów podatkowych krajowych, wdrożonych w okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego:
- MDR-1 – dla promotora lub korzystającego;
- MDR-2 – dla wspomagającego;
- MRD-3 – w przypadku schematu podatkowego z którego czerpane są korzyści podatkowe dla korzystającego. W tej sytuacji teoretycznie, możliwa jest sytuacja, że konieczne będzie złożenie zgłoszeń MDR-3 nawet za trzy lata 2020, 2021 oraz 2023;
- MDR-4 – dla promotora w związku z ponownym udostępnieniem schematu standaryzowanego.
Na marginesie należy też wspomnieć o sytuacji, kiedy obowiązek zaraportowania schematu podatkowego powstał przed okresem pandemii, ale jego termin mijał w czasie jej trwania, tj. po 31 marca 2020 r. W takiej sytuacji, obowiązek na wykonanie obowiązku związanego z zaraportowaniem schematu podatkowego wynosi tyle ile zostało dni do jego spełnienia przed zawieszeniem biegu terminów.
Podstawa prawna: art. 31y Ustawy Covid.
Przelew na rachunek spoza białej listy – zgłoszenie ponownie 7 dni
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego termin na złożenie zawiadomienia dotyczącego dokonania wpłaty na rachunek nieznajdujący się na Białej Liście został przedłużony do 14 dni od dnia zlecenia przelewu.
Po odwołaniu tego stanu ponownie będzie obowiązywał termin 7 dni.
Podstawa prawna: art. 15zzn Ustawy Covid.
Wraca „fikcja doręczeń”
W czasie stanu zagrożenia epidemicznego wprowadzono regulacje mówiącą, iż do nieodebranych pism podlegających doręczeniu za potwierdzeniem odbioru przez operatora pocztowego, których termin odbioru określony w zawiadomieniu o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie można uznać za doręczone w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz przed upływem 14 dni od dnia zniesienia tych stanów.
Koniec stanu zagrożenia epidemicznego ponownie wprowadza do obiegu funkcjonujące wcześniej domniemanie doręczenia dwukrotnie awizowanej przesyłki. Tym samym od 1 lipca br. ponownie, zacznie obowiązywać fikcja doręczania pism wysłanych tradycyjną pocztą po ich dwukrotnej awizacji.
Podstawa prawna: art. 98 Ustawy Sars.
Koniec urlopów bez zgody pracownika
Ustawa Covid wprowadzała pracodawcom możliwość tego, aby w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik był obowiązany taki urlop wykorzystać.
Od 1 lipca br. nastąpi powrót do standardowej reguły udzielania urlopów z uwzględnieniem planów urlopowych pracowników.
Podstawa prawna: art. 15gc Ustawy Covid.
Powrót okresowych szkoleń BHP
W okresie trwania zagrożenia epidemicznego możliwym było przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy i służby w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego:
- pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym;
- pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych;
- pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1 i 2;
- ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.
Ponadto, na okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego zawieszono obowiązek wykonywania okresowych szkoleń BHP.
Zakończenie stanu zagrożenia epidemicznego powoduje, że od 1 lipca br. wraca również obowiązek organizowania szkoleń wstępnych BHP w formie stacjonarnej dla wszystkich. Ponadto, pracodawcy będą mieli 60 dni na przeprowadzenie zaległych szkoleń okresowych BHP. Tym samym, te odroczone z okresu między 14 marca 2020 r. a 30 czerwca 2023 r. – muszą zostać zrealizowane najpóźniej do 30 sierpnia br.
Podstawa prawna: art. 12e ust. 2 Ustawy Covid.
Wraca obowiązek badań lekarskich
Stan zagrożenia epidemicznego zawiesił obowiązek lekarskich badań okresowych oraz wprowadził możliwość wydawania orzeczeń zezwalających na pracę innym lekarzom niż ci specjalizujący się w medycynie pracy.
Koniec stanu zagrożenia epidemicznego przerywa zawieszenie tych obowiązków i tym samym powraca konieczność wykonywania okresowych badań lekarskich dla pracowników.
Na realizację zaległych badań pracodawcy będą mieli 180 dni od dnia zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego. Przez okres ww. 180 dni aktualność zachowają orzeczenia lekarskie, których termin ważności upłynął w czasie trwania pandemii.
Podstawa prawna: art. 12a oraz 31m Ustawy Covid
Zakaz konkurencji
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, strony umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu:
- stosunku pracy,
- umowy agencyjnej,
- umowy zlecenia,
- innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- umowy o dzieło
– na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, mogą ją wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni.
Od 1 lipca br., po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, zaczną obowiązywać regulacje umowne określone między dwoma stronami danego stosunku prawnego.
Podstawa prawna: art. 15gf Ustawy Covid.
Wyższe odprawy i odszkodowania
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń wysokość:
- odprawy,
- odszkodowania lub
- innego świadczenia pieniężnego,
– wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Od 1 lipca br. następuje powrót do przepisów dotychczasowych. Limitem wskazanej odprawy w związku ze zwolnieniem z tzw. przyczyn ekonomicznych znowu więc będzie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Podstawa prawna: art. 15gd Ustawy Covid
ZFŚS
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, pracodawca może zawiesić obowiązki:
- tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- dokonywania odpisu podstawowego,
- wypłaty świadczeń urlopowych
– o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
Od 1 lipca br. wraca przedmiotowy obowiązek, tj. konieczność tworzenia ZFŚS po spełnieniu ustawowych wymogów.
Podstawa prawna: art. 15ge Ustawy Covid.
