19 listopada 2024 roku przyjęto Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zakazu produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej na rynku unijnym i zmiany dyrektywy (UE) 2019/1937.
Wprowadza ono szereg wymogów dla przedsiębiorców w celu wyeliminowania produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej.
Rozporządzenie przyjmuje przy tym definicję z Konwencji nr 29 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), która opisuje pracę przymusową jako każdą pracę wykonywaną pod groźbą kary, bez dobrowolnej zgody osoby. Może ona obejmować takie praktyki jak:
- zmuszanie do pracy pod przymusem fizycznym lub psychicznym;
- „odpracowywanie długu”, czyli pracę wymuszoną przez manipulacje finansowe;
- zatrzymywanie dokumentów tożsamości pracowników;
- zmuszanie do nadmiernych godzin pracy w warunkach poniżających lub niebezpiecznych.
Nowe przepisy obejmują wszystkie produkty – zarówno krajowe, jak i importowane – niezależnie od sektora, regionu pochodzenia czy etapu produkcji, na którym wykorzystywano pracę przymusową. Zakaz ma zastosowanie do wszystkich etapów łańcucha dostaw, od wydobycia surowców po finalny proces wytwórczy.
Każdy przedsiębiorca będzie zobowiązany do wdrożenia odpowiednich procedur na poszczególnych etapach łańcuchach dostaw. Zgodnie z Rozporządzeniem przedsiębiorcy muszą:
- Monitorować swoje łańcuchy dostaw – w celu identyfikacji ryzyka pracy przymusowej.
- Wdrażać procedury należytej staranności – zgodnie z wytycznymi.
- Zapobiegać naruszeniom i eliminować je.
- Raportować działania – szczególnie firmy większe, objęte wymogami dyrektywy o raportowaniu zrównoważonego rozwoju (CSRD).
Jednym z głównych obowiązków przedsiębiorców wynikających z rozporządzenia jest wdrożenie zasad należytej staranności.
Według Rozporządzenia procedura ta pozwala na identyfikowanie i zarządzanie ryzykiem pracy przymusowej w łańcuchach dostaw. Komisja Europejska na mocy art. 11 lit. a Rozporządzenia ma wydać wytyczne dotyczące należytej staranności dla przedsiębiorców.
Jednocześnie przewiduje się pomoc dla MŚP – Komisja Europejska opracuje szczegółowe wytyczne dostosowane do ich potrzeb, aby ułatwić wdrożenie nowych przepisów. Planowane są także punkty kontaktowe w państwach członkowskich, oferujące wsparcie dla MŚP w zakresie zgodności z rozporządzeniem.
Podmioty, które nie dostosują się do wymogów, mogą być narażone na poważne konsekwencje, takie jak:
- zakaz wprowadzania produktów na rynek UE;
- obowiązek wycofania produktów już dostępnych w sprzedaży;
- obowiązek poddania produktów recyklingowi lub ich zniszczenia.
Dodatkowo odmowa współpracy z organami nadzoru lub utrudnianie dochodzeń może skutkować jeszcze surowszymi sankcjami.
Chociaż wdrożenie rozporządzenia wymaga czasu, zachęcamy już dziś rozpocząć analizę swoich łańcuchów dostaw i wprowadzić odpowiednie mechanizmy zgodności.
