Bardzo często nieruchomości bywają przedmiotem wkładów niepieniężnych (aportów) do spółek. Transakcja taka wywołuje określone skutki w VAT – tak dla wnoszącego jak i otrzymującej spółki.
Zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przedmiotem wkładu niepieniężnego może być wszystko, co nie będąc pieniądzem, przedstawia jakąkolwiek wartość ekonomiczną mogącą się składać na kapitał zakładowy.
Za aport uważa się wkład niepieniężny wniesiony do spółki na pokrycie kapitału zakładowego, w postaci wartości niematerialnych (praw) lub rzeczy. Wniesienie wkładu wiąże się z przeniesieniem na spółkę wszelkich praw do przedmiotu wkładu, a więc także prawa własności, jeżeli przysługuje ono wspólnikowi.
Jak wynika z art. 7 ust. 1 Ustawy VAT, przez odpłatną dostawę towarów, która w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy podlega opodatkowaniu VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
Wniesienie aportem majątku do spółki stanowi przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel w zamian za określoną zapłatę (w tym przypadku w zamian za objęcie określonych udziałów w spółce z o.o.).
Czynność ta zatem spełnia definicję odpłatnej dostawy towarów – jest to więc czynność podlegająca VAT.
Powyższe znajduje potwierdzenie w stanowiskach organów podatkowych, przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 26 lutego 2015 r. (sygn. IBPP3/443-1415/14/EJ).
Idąc dalej, jak z kolei wynika z art. 29a ust. 1 Ustawy VAT, podstawą opodatkowania VAT jest co do zasady wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Należy zaznaczyć, że w przypadku aportu to ten właśnie przepis znajduje zastosowania przy ustalaniu podstawy opodatkowania VAT. Oznacza to, że podstawą opodatkowania VAT będzie w tym przypadku wartość nominalna otrzymanych przez podatnika w zamian za dokonany aport udziałów w spółce z o.o., pomniejszona o kwotę podatku. Stanowisko to jest obecnie ugruntowane w interpretacjach podatkowych, na co wskazują przykładowo interpretacje podatkowe Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia:
- 7 kwietnia 2022 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.76.2022.2.MB);
- 22 czerwca 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.205.2021.2.SM).
W powyższych stanowiskach stwierdzano, że podstawę opodatkowania należy ustalić w oparciu o kwotę równą sumie wartości nominalnej objętych udziałów, pomniejszonych o kwotę należnego podatku VAT (bez uwzględniania wartości wkładu przekazanej na kapitał zapasowy, jako tzw. agio).
Jest to istotne również dla otrzymującej spółki, bowiem zakres podatku należnego określa zakres podatku naliczonego.
Warto mieć na względzie, iż ta kwestia nie jest interpretowana jednoznacznie, na co wskazuje pytanie prejudycjalne Naczelnego Sądu Administracyjnego wystosowane do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Postanowienie z dnia 24 lutego 2023 r., sygn. akt I FSK 2003/18), gdzie pod wątpliwość poddawana jest możliwość zastosowania wyceny nominalnej przy takich transakcjach. Szczególnie, że zawsze w kontekście wyceny aportu wykazanego na fakturze, należy mieć na względzie art. 32 Ustawy VAT.
Niemniej, na ten moment, należy wskazać, iż bezpiecznym podatkowo podejściem dla otrzymującej spółki jest odliczenie podatku VAT od wartości nominalnej wniesionego wkładu niepieniężnego. Warto przy tym mieć na uwadze wydane w przyszłości stanowisko w tym zakresie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które potencjalnie będzie uprawniało do korekty podatku VAT naliczonego.
