Prosta Spółka Akcyjna (dalej jako: „PSA”) to stosunkowo nowa forma prowadzenia biznesu w Polsce. Istnieje od nieco ponad dwóch lat, stąd ciężko na ten moment postawić tezę, że zawojowała rynek. Niemniej posiada wiele zalet, które mogą powodować, że to właśnie ona stanie się wehikułem w ramach którego rozpoczniemy prowadzenie naszej działalności gospodarczej.
W kontekście PSA interesującym aspektem jest jej relacja z podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej jako: „PCC”), która nie jest na pierwszy rzut oka taka oczywista.
Zaczynając od samych definicji zawartych w art. 1a Ustawy PCC zwrócić uwagę należy na fakt, że stosownie do art. 1a pkt 1 i 2 Ustawy PCC, użyte w ustawie określenia oznaczają:
- spółka osobowa – spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną;
- spółka kapitałowa – spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską.
Z powyższych wskazań wynika, że PSA w ogóle nie jest objęta ustawą PCC, gdyż nie została ujęta w katalogu ani spółek osobowych (co oczywiste), ale też nie ujęto jej jako spółki kapitałowej.
Taka też konkluzja znajduje potwierdzenie w wielu stanowiskach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej przy zmianach umowy Prostej Spółki Akcyjne, np. związanej z emisją nowych akcji..
Temat ten został poruszony przykładowo interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej przykładowo z dnia:
- 6 czerwca 2022 r. (nr 0111-KDIB2-2.4014.71.2022.3.PB), gdzie wskazano, że: „zmiana umowy prostej spółki akcyjnej związana z podwyższeniem kapitału akcyjnego spółki poprzez wniesienie do spółki komercjalizowanej własności intelektualnej, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ prosta spółka akcyjna nie jest objęta regulacją ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.”
- 4 listopada 2022 r. (nr 0111-KDIB2-3.4014.410.2022.2.AD) w której określono: „Reasumując, zmiana umowy prostej spółki akcyjnej związana z łączeniem się spółek poprzez przejęcie, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ prosta spółka akcyjna nie jest objęta regulacją ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W rezultacie, analizowanie pozostałej części Państwa stanowiska jest bezprzedmiotowe. Aby bowiem mogło znaleźć zastosowanie wyłączenie zawarte w art. 2 pkt 6 cyt. ustawy – należałoby najpierw uznać prostą spółkę akcyjną za spółkę kapitałową w rozumieniu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.”
Powyższa sytuacja jest interesująca pod względem prawnym, szczególnie że jeśli przyjrzymy się art. 4 § 1 pkt 2 Kodeksu Spółek Handlowych to dostrzeżemy, że PSA jest tam ujęta jako spółka kapitałowa.
Dlaczego więc ustawodawca nie zmodyfikował w tym względzie Ustawy PCC?
Wynika to z korelacji jakie Ustawa PCC posiada z regulacjami unijnymi, konkretnie zaś z Dyrektywą Rady Nr 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 r. dotyczącą podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (Dz. Urz. UE L 46 z 21 lutego 2008 r., str. 11), która zakłada generalnie warunek nienakładania podatku na spółki kapitałowe w żadnej formie w odniesieniu do wkładów kapitałowych. Art. 7 ust. 1 tejże Dyrektywy, w świetle którego państwo członkowskie, które w dniu 1 stycznia 2006 r. naliczało podatek od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych, może go w dalszym ciągu naliczać, pod warunkiem że jest on zgodny z art. 8-14.
Z regulacją tą wiąże się konieczność przestrzegania przez państwo członkowskie zasady stand still na co zwracał uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 grudnia 2015 r. (sygn. akt II FSK 2465/13): „Klauzula stand-still oznacza możliwość >>poruszania się<< przez państwo członkowskie, przy ustanawianiu obciążeń podatkowych lub ustalaniu ich wysokości, jedynie w ramach status quo istniejącego w dacie wskazanej normą prawa wspólnotowego.”
W związku z tym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej w dniu 19 lutego 2020 r. w interpretacji indywidualnej (nr 0111-KDIB2-2.4014.306.2019.1.MM) podkreśla, że: „Analiza przepisów dyrektywy oraz przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności w kontekście wynikającej z dyrektywy zasady stand still, prowadzi do wniosku, że skoro w dniu 1 stycznia 2006 r. prosta spółka akcyjna nie była unormowana w polskim porządku prawnym i tym samym umowa tej spółki nie była w tej dacie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to w konsekwencji nie może być ona nim objęta.”
Tym samym, wynikający z zasady stand still zakaz dotyczy nie tylko braku możliwości opodatkowania nowego typu spółki, ale także zmian zasad opodatkowania obowiązujących w dniu 1 stycznia 2006 r. – a co za tym idzie – w tym objęcia podatkiem nowego typu kapitału w spółce kapitałowej.
Podsumowując, PSA nie jest ujęta w Ustawie o PCC jako podmiot będący spółką kapitałową. Tym samym, nie będzie podlegała tej ustawie w przypadku zmian dotyczących wszelkich zmian umowy spółki, takich jak emisja nowych akcji związana z podwyższaniem kapitału akcyjnego. Oczywiście nie oznacza to, że nigdy nie zapłaci PCC. Wyłączenie to dotyczy tylko i wyłącznie umowy spółki i jej zmian. W przypadku, np. standardowej umowy pożyczki (chyba, że takiej pożyczki udzieli jej wspólnik, wówczas również nie będzie PCC) czy też umów sprzedaży, co do zasady, będzie pod PCC podlegała.
