Czy podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) może być kosztem uzyskania przychodów? Formułując odpowiedź na tak postawione pytanie, jak bardzo często ma to miejsce w podatkach, należy odpowiedź – to zależy.
Zasady ogólne
Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty ponoszone przez podatników w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów
Tym samym, kluczowe znaczenie dla rozważań dotyczących możliwości zaliczenia jakiegoś wydatku do kosztów uzyskania przychodów ma jego związek z przychodem oraz brak jego wymienienia w katalogu wydatków niemogących zostać uznanych za koszt uzyskania przychodów.
Czytając ww. uregulowania wprost, należy wskazać, że co do zasady, PCC jako niewymieniony wydatek w katalogu pozycji wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów, może zostać uznany za koszt uzyskania przychodów, gdy jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, tj. z osiąganymi przychodami.
PCC przy nabyciu nieruchomości
Jednym z podstawowych przykładów sytuacji, gdzie zapłacony PCC może stanowić koszt uzyskania przychodów jest zawarcie umowy zakupu jakiejś rzeczy, np. nieruchomości w celach handlowych.
Wówczas, jako że zakup związany jest z działalnością gospodarczą, a wiążę się on nierozłącznie z koniecznością zapłacenia PCC, aby móc go zrealizować – poniesiony wydatek może stanowić koszt uzyskania przychodów.
Potwierdza to przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 16 lutego 2023 r. (nr 0111-KDIB1-3.4010.896.2022.1.AN), gdzie w stanie faktycznym wnioskodawca określił, że nabywał grunty w celach inwestycyjnych i klasyfikował je jako towar handlowy. W związku z takim stanem faktycznym zadano pytanie czy podatek PCC od nabycia nieruchomości w celu zakupu i utrzymania nieruchomości powinien w świetle ustawy o CIT, stanowić koszty uzyskania przychodu bezpośrednio związany z przychodami ze sprzedaży nieruchomości przeznaczonych pod realizację przedsięwzięcia.
Organ zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy oraz wskazał, że koszty PCC związane z zakupem nieruchomości powinny stanowić dla wnioskodawcy koszty bezpośrednio związane z przychodami z tytułu sprzedaży działek przeznaczonych pod realizację przedsięwzięcia. Jednocześnie organ uściślił, że w tym przypadku koszt PCC był ściśle związany z procesem inwestycyjnym, tj. zakupem gruntów. Do ww. wydatku znajdzie zatem zastosowanie art. 15 ust. 4b Ustawy CIT, a zatem, koszty podatku PCC powinny zostać potrącone w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające przychody ze zbycia towaru, tj. w przypadku Spółki przychody ze zbycia gruntu.
Tym samym, przy nabywaniu rzeczy w celach handlowych, zapłacony PCC mógłby stanowić bezpośredni koszt uzyskania przychodów.
PCC przy nabyciu środka trwałego
Inna sytuacja ma miejsce przy nabywaniu przez podatników środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, gdy zapłacony PCC zwiększa ich wartość początkową, tj. gdy planowane jest ich dłuższe użytkowanie.
Zwiększenie ich wartości początkowej o PCC wynika z art. 16g ust. 3 Ustawy CIT gdzie wskazuje się, że „Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania”.
W takiej sytuacji, tj. w momencie zaliczenia zapłaconego PCC do wartości początkowej środka trwałego, zostanie on ujęty w kosztach uzyskania przychodów w sposób pośredni.
Nie będzie możliwości zaliczenia go oczywiście jednorazowo, w sposób bezpośredni, ale trafi on do kosztów poprzez odpisy amortyzacyjne.
PCC przy podwyższeniu kapitału zakładowego
Inaczej wygląda sytuacja przy podwyższeniu kapitału zakładowego spółki kapitałowej. Kluczowe znaczenie w tym przypadku ma art. 12 ust. 4 pkt 4 Ustawy CIT, który wskazuje, że: „Do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, funduszu udziałowego albo funduszu założycielskiego, albo funduszu statutowego w banku państwowym, albo funduszu organizacyjnego ubezpieczyciela.”
Przypomnijmy, że według art. 15 ust. 1 Ustawy CIT: „Kosztami uzyskania przychodów są koszty ponoszone przez podatników w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.”
Analizując powiazanie powyższych regulacji należy dojść do wniosku, iż jeśli wartość wkładu, wniesiona na pokrycie kapitału zakładowego nie jest zaliczana do przychodów podatkowych, to oznacza to, że związane z tą czynnością wydatki, nie będą mogły wprost zostać powiązane z osiągniętym w związku z tą czynnością przychodem bądź zabezpieczeniem jego źródła.
Tym samym wartość ta nie będzie mogła zostać zaliczona do kosztów podatkowych. Wynika to przede wszystkim z faktu, że te koszty będą poniesione bez związku przyczynowo – skutkowego z przychodami.
Takie stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Było ono prezentowane począwszy od uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 stycznia 2011 r. (sygn. akt II FPS 6/10), gdzie wskazano, że: „wydatki związane z emisją nowych akcji, bez których nie jest możliwe podwyższenie przez spółkę akcyjną kapitału zakładowego, nie są kosztami uzyskania przychodów, stosownie do reguł wyrażonych w treści art. 12 ust. 4 pkt 4 i art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) w związku z art. 15 ust. 1 tej ustawy.”
Stanowisko to powtarzano w licznych innych wyrokach sądów administracyjnych, przykładowo w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 września 2015 r. (sygn. akt II FSK 1581/13), gdzie wprost wskazano, że: „podatek od czynności cywilnoprawnych, zapłacony przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu wniesienia przez wspólników dopłat, nie stanowi kosztu uzyskania przychodów tej spółki w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.”
Zgodnie z sądami administracyjnymi są organy podatkowego, czego potwierdzeniem jest interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 października 2022 r. (nr 0111-KDIB2-1.4010.550.2022.2.BJ).
